Bật mí 5 Cách Mở Bài Nghị Luận Văn Học Sáng Tạo và Thu Hút Người Đọc
Macxim Gorki – nhà văn lỗi lạc người Nga đã từng kết luận “Khó hơn cả là phần mở đầu, cụ thể là câu đầu, cũng như trong âm nhạc, nó chi phối giọng điệu của tác phẩm và người ta thường tìm nó rất lâu”. Qua đó, ta có thể thấy mở bài là một trong những nội dung quan trọng, quyết định cảm nhận của người đọc về bài văn, tác phẩm của mình. Vậy làm thế nào để mở bài nghị luận văn học hay, ấn tượng và thu hút người đọc? Cùng xem một số gợi ý cách mở bài nghị luận văn học hay dưới đây nhé!
1. Tác dụng của mở bài trong nghị luận văn học
Rõ ràng, mở bài nghị luận văn học hay sẽ mang tới sự tò mò, thu hút người đọc. Đây là yếu tố rất cần thiết vì khi người khác đọc bài văn của mình với sự nhàm chám, thiếu hấp dẫn thì quả đáng buồn đúng không nào? Từ đó, giá trị của bài văn mà các em viết ra cũng được nâng tầm lên rất nhiều, cơ hội đạt điểm cao sẽ rộng mở hơn.
Bên cạnh đó, một mở bài nghị luận hay còn cho thấy tư duy, nhận thức và trình độ của người viết văn. Bạn có đồng ý với Học thông minh rằng chỉ cần đọc mở bài thôi cũng biết được trình độ của người viết bài tốt hay dở, lối tư duy thông minh hay đơn giản, giọng điệu sắc sảo, nhạy bén hay hiền hòa, dễ chịu thôi đúng không nào?
Do vậy, mở bài trong nghị luận văn học khá quan trọng, các em học sinh khi làm văn nghị luận cần giành thời gian để trau dồi, học hỏi những cách mở bài nghị luận văn học hay, đặc sắc để tăng điểm nha!
2. Các cách mở bài nghị luận văn học
Có 5 cách mở bài nghị luận văn học thông dụng, được sử dụng thường xuyên trong quá trình làm văn của các em hàng ngày.
2.1. Cách mở bài nghị luận văn học trực tiếp
Với cách mở bài nghị luận văn học này, người viết sẽ ưu tiên trình bày đủ nội dung cần thiết nhưng không đi vào cụ thể mà vẫn tạo sự tò mò cho người đọc.
Cách viết này sẽ giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian cho mở bài. Tuy nhiên, điểm hạn chế chính là sự cứng nhắc, đơn giản quá mức, đôi khi hơi khô khan cho người đọc nếu như phải đọc những mở bài trực tiếp nhiều lần cùng lúc.
Về cơ bản, mọi học sinh đều cần phải học cách mở bài hay cho nghị luận văn học bằng hình thức trực tiếp để có thể tiết kiệm thời gian và xây dựng mở bài cho mọi đề văn nghị luận văn học.
Một ví dụ điển hình cho cách mở bài nghị luận văn học dạng trực tiếp:
“Tố Hữu là nhà thơ nổi tiếng của thơ ca cách mạng Việt Nam. Sự kết hợp hài hòa giữa lý tưởng cách mạng và các yếu tố trữ tình là yếu tố giúp thơ Tố Hữu tỏa sáng. “Việt Bắc” là bài thơ tiêu biểu trong suốt cuộc đời sáng tác của Tố Hữu. Bài thơ là khúc hát tri ân người lính kháng chiến với quê hương, đất nước khi Trung ương Đảng và chính phủ rời chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội năm 1954.”
2.2. Cách mở bài nghị luận văn học gián tiếp
Nhắc đến cách mở bài văn nghị luận văn học hay, không thể nào không nhắc đến cách viết mở bài gián tiếp. Không giới thiệu thẳng vào vấn đề, mở bài gián tiếp sẽ dẫn dắt bạn từ những ý liên quan để tạo tiền đề cho những vấn đề chính.
Cách mở bài nghị luận văn học gián tiếp sẽ dễ tạo thu hút, hấp dẫn cho người đọc. Một ví dụ điển hình cho mở bài nghị luận văn học gián tiếp bạn có thể tham khảo:
“Cuộc kháng chiến chống Pháp vĩ đại của dân tộc ta là nơi khởi nguồn của thơ ca kháng chiến. Đã có hàng trăm nhà thơ cùng hàng ngàn tác phẩm thơ ca nổi bật đã ra đời trong khoảng thời gian này. Một trong những cái tên lớn không thể không nhắc đến Tố Hữu với hàng loạt tác phẩm ấn tượng. Trong đó, “Việt Bắc” là khúc ca hào hùng nhất được viết khi Trung ương Đảng và chính phủ rời chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội năm 1954.”
2.3. Cách mở bài nghị luận văn học đối lập
Mở bài nghị luận theo lối đối lập được hiểu một cách đơn giản là các em nêu một sự kiện, hiện tượng hay một vấn đề đối lập hoàn toàn với vấn đề mà mình cần phân tích, sau đó sử dụng tính chất bắc cầu để làm nổi bật lên vấn đề đó. Cách mở bài này phù hợp dùng để phân tích nhân vật với cá tính trái ngược nhau, số phận đối lập rõ ràng,..
Một ví dụ cho cách mở bài văn nghị luận văn học theo cách đối lập là “Trong các tác phẩm văn học Việt Nam, chúng ta đã từng gặp không ít những người phụ nữ có số phận bi thương. Nhưng khi tiếp cận với dòng văn học cách mạng, vẫn những người phụ nữ ấy nhưng ta lại thấy một hình ảnh rất khác. Không cam chịu số phận; những người phụ nữ đã phản kháng, trỗi dậy để làm chủ cuộc đời chính mình. Một trong số đó là nhân vật…. của nhà văn/nhà thơ…”
2.4. Cách mở bài nghị luận văn học tương liên
Nghị luận tương liên là cách tìm kiếm một vấn đề có nội dung tương tự làm cầu nối để nêu ra vấn đề cần giải quyết, phân tích. Ví dụ như:
“Đại văn hào Anderen đã từng nói rằng: “Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp bằng chính cuộc sống viết ra”. Hiện thực cuộc sống được xem là cái nền cho những cảm hứng nghệ thuật chắp cánh và đâm chồi. Chính vì vậy, bức tranh hiện thực cuộc sống; con người trong tác phẩm… của nhà văn/ nhà thơ gây ấn tượng đặc biệt sâu đậm trong lòng người đọc…”
2.5. Cách mở bài nghị luận văn học quy nạp
Mở bài theo hướng quy nạp thường sẽ nêu nội dung vấn đề để xử lý trong phần thân bài. Cách mở bài này phù hợp với những đề bài yêu cầu phân tích đoạn trích, hoặc nêu ý kiến về một đoạn trích có sẵn.
“Thời gian luôn không ngừng chuyển động. Chúng ta chỉ sống một lần trên đời với tuổi thọ luôn là một con số hữu hạn. Nhưng có một thứ luôn tồn tại song song cùng thời gian đó là thơ; là văn; là những tác phẩm nghệ thuật đích thực. … của nhà văn/ nhà thơ… là một trong số những tác phẩm nghệ thuật như vậy”.
3. Một số tư duy tạo nên cách mở bài nghị luận văn học hay, độc đáo
3.1. Mở bài đi từ tác giả, tác phẩm đến vấn đề cần nghị luận
Cách mở bài nghị luận văn học này đã quá quen thuộc, tuy nhiên, nếu biết cách biến tấu chúng, đây vẫn là dạng mở bài ghi điểm trong mắt thầy cô vì nó đủ và đúng trọng tâm. Các em nên lưu ý để mở bài độc đáo hơn, hãy giới thiệu phong cách của tác giả và những chi tiết hay liên quan đến đời sống của tác giả để làm nổi bật lên vấn đề cần phân tích. Không nên chỉ giới thiệu mỗi năm sinh, năm mất, tên tuổi và quê quán, như vậy rất nhàm chán và không thú vị.
Ví dụ: “Kim Lân là một nhà văn một lòng đi về với đất thuần hậu và nguyên thủy. Ngòi bút của ông chỉ dành cho người nông dân, dù nghèo đói bất hạnh hay bản lĩnh trong cuộc sống mới, họ vẫn luôn chân chất và bình dị. Ông Hai trong tác phẩm “Làng” của Kim lân là một nhân vật như thế.”
3.2. Mở bài đi từ đề tài, chủ đề cần nghị luận
Văn học trong mỗi giai đoạn sẽ có những chủ đề đề tài riêng, và cũng có những chủ đề liên tục qua các giai đoạn văn học khác nhau. Trong đó, có hàng trăm nghìn tác phẩm với cùng một chủ đề. Nếu chúng ta hiểu được tinh thần chung của chủ đề và phát triển những góc nhìn riêng của tác phẩm, đó sẽ là một cách mở bài nghị luận văn học thông minh và hấp dẫn để mở đầu bài.
Ví dụ: “Hình ảnh người nông dân trong văn học hiện đại vốn rất đa dạng. Nhắc đến họ ta nghĩ ngay đến những người khốn khổ, đó có thể là một lão Hạc bị bần cùng hóa, một Chí Phèo bị lưu manh hóa,… cái đói, cái nghèo, sự cùng quẫn đã bắt tay mãi với cuộc đời họ. Nhưng Kim Lân thì khác, ông đem đến cho người đọc sự bất ngờ với vẻ đẹp chân chất mà cũng rất hồn nhiên nhưng thật sâu sắc của của người nông dân sau Cách mạng, thể hiện rõ nét qua tác phẩm “Làng” với nhân vật ông Hai.”
3.3. Mở bài đi từ cuộc sống vào văn học
Mỗi người sẽ có những kinh nghiệm khác nhau trong cuộc sống, tìm hiểu và sử dụng nó trong viết bài sẽ giúp tạo nên sự độc đáo và bất ngờ trong bài viết. Tuy nhiên, để viết mở bài tốt, học sinh cần có kiến thức sâu sắc, khả năng cảm nhận và kết nối với những xu hướng trong cuộc sống. Do đó, sử dụng cách mở bài nghị luận văn học này cần sự khéo léo, uyển chuyển tốt.
Ví dụ:” Nếu văn chương bay bổng như con diều thì hãy nhớ rằng, con diều muốn bay cao bay xa phải luôn bám chặt vào mặt đất bằng một sợi dây, sợi dây bị đứt, con diều sẽ rơi xuống, văn chương là thế…”
Trên đây là tổng hợp những cách mở bài nghị luận văn học sáng tạo, có chiều sâu và thu hút người đọc. Để làm thông thạo các dạng mở bafim các em học sinh cần luyện tập nhiều lần, thư các cách viết khác nhau để rèn luyện phản xạ viết. Để làm thật tốt các dạng văn cũng như tham khảo thêm một số tài liệu khác, các em hãy đăng ký tài khoản và luyện tập tại hocthongminh.com nhé!
