Những năm giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939) đánh dấu một thời kỳ chuyển đổi quan trọng trong lịch sử thế giới. Trong khi châu Âu trải qua những biến động lớn với các diễn biến của Thế chiến thứ nhất và sự bùng nổ của Thế chiến thứ hai, châu Á cũng không nằm ngoài cuộc chơi. Cùng Học Thông Minh tìm hiểu tình hình các nước châu Á – bước ngoặt của lịch sử thế giới qua bài viết sau đây bạn nhé.

 

Tình hình các nước châu Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 - 1939)
Tình hình các nước châu Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 – 1939)

1. Tình hình các quốc gia khu vực Đông Nam Á sau Chiến tranh thế giới thứ nhất

 

1. 1 Tình hình kinh tế, chính trị – xã hội

– Vào cuối thế kỷ XIX Đông Nam Á (trừ Xiêm) đều trở thành thuộc địa của các nước thực dân phương Tây.

– Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân phương Tây đã làm cho nền kinh tế, chính trị – xã hội có nhiều chuyển biến quan trọng.

Nền kinh tế có đặc trưng của kinh tế tư bản chủ nghĩa

– Thị trường tiêu thụ ngày càng cạnh tranh

– Cung cấp nguồn nguyên liệu thô

Về chính trị

– Bị thực dân khống chế và thâu tóm mọi quyền lực

Về xã hội

– Sự phân hóa về giai cấp ngày càng diễn ra mạnh mẽ

– Lớn mạnh nhất là giai cấp tư sản, giai cấp vô sản tăng nhanh về số lượng và ý thức cách mạng

– Sự ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười và cao trào cách mạng thế giới đã tạo nên màu sắc mới cho phong trào cách mạng Đông Nam Á và các nước thuộc địa phát triển mạnh mẽ

Lý thuyết các nước Đông Nam Á 1918 - 1939
Lý thuyết các nước Đông Nam Á 1918 – 1939

2.2 Khái quát chung về phong trào độc lập dân tộc ở Đông Nam Á

So với giai đoạn đầu của thế kỷ XX, phong trào đã có những bước tiến tích cực:

Một là: Bước phát triển của phong trào dân tộc tư sản và lớn mạnh của giai cấp tư sản dân tộc

– Nhiều mục tiêu chính thức được thiết lập đến từ giai cấp tư sản như: đòi quyền tự chủ về chính trị, dùng tiếng mẹ đẻ trong nhà trường.

– Đảng Tư sản chính thức được thành lập và ảnh hưởng sâu rộng tới xã hội

Hai là: Sự hiện diện của xu hướng vô sản

– Công nhân tiếp thu chủ nghĩa Mác-lênin nên chuyển biến về nhận thức. Vì vậy mà Đảng cộng sản đã được thành lập ở nhiều khu vực (Tháng 5/1920: Đảng cộng sản Indonesia, năm 1930: Đảng cộng sản Đông Dương, Mã Lai, Xiêm, Philippin,…)

– Đảng lãnh đạo cách mạng, đưa phong trào lên hàng sôi nổi, quyết liệt như khởi nghĩa vũ trang tại Indonesia (1926 – 1927), phong trào 1930 – 1931 đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh ở Việt Nam)

2. Phong trào độc lập dân tộc ở Indonesia

Phong trào độc lập dân tộc ở Indonesia diễn ra thành hai giai đoạn:

Giai đoạn 1:

Sau giai đoạn chiến tranh thế giới thứ nhất, cùng với sự phát triển của của phong trào độc lập dân tộc, giai cấp công nhân, chủ nghĩa Mác – Lênin được truyền bá rộng rãi ở Indonesia. Điều kiện này là nền móng dẫn đến sự thành lập của Đảng Cộng sản Indonesia (tháng 5 năm 1920)

Đảng Cộng sản Indonesia đảm nhiệm vai trò:

  • Lãnh đạo, tập hợp quần chúng nhân dân đứng lên đấu tranh
  • Đưa cách mạng phát triển, lan rộng ra phạm vi cả nước
  • Tiêu biểu: Khởi nghĩa vũ trang Xumatora và Giava (1926 – 1927)
  • Dù thất bại nhưng đã góp phần thúc đẩy nền thống trị của thực dân Hà Lan

Giai đoạn 2:

Năm 1927: Quyền lãnh đạo phong trào cách mạng chuyển sang Đảng dân tộc Indonesia (của giai cấp tư sản) với người đứng đầu là Acmét Xucácnô.

Mục tiêu đấu tranh:

  • Đoàn kết với các lực lượng khác để chống lại sự thống trị của các nước đế quốc
  • Đường lối đấu tranh bằng phương pháp hòa bình, chống bạo lực, không hợp tác với chính quyền thuộc thực dân
  • Đường lối này có nhiều điểm tương đồng với đường lối của Đảng Quốc đại.

3. Phong trào độc lập dân tộc trong thập niên 30 của thế kỷ XX

Đầu thập niên 30:

– Phong trào lên cao và lan rộng khắp 

– Đường lối đấu tranh phong phú, đỉnh cao là cuộc khởi nghĩa của các thủy binh ở cảng Surabaya

– Phong trào bị đàn áp dã man, Đảng dân tộc bị khủng bố và áp đặt ra ngoài pháp luật

Cuối thập niên 30: cách mạng lại cùng lên với nét mới

– Ngăn chặn chủ nghĩa phát xít

– Mặt trận dân tộc thống nhất phát xít với tên gọi Liên minh chính trị Indonesia, đứng đầu là  A.Xucácnô chính thức được thành lập

– Phát hành quy định về ngôn ngữ, quốc kỳ và quốc ca

– Kế hoạch hợp tác với thực dân Hà Lan

Lịch sử các nước châu Á
Lịch sử các nước châu Á

4. Phong trào chống ách thống trị của thực dân Pháp ở Lào và Campuchia

*) Nguyên nhân

– Thực dân Pháp chủ chương mở rộng khai thác thuộc địa sau cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất

– Chính sách khai thác tàn bạo, chế độ thuế khóa, lao dịch nặng nề

– Cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp ở các nước Đông Dương chính thức bùng nổ

*) Đặc trưng của cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp ở Đông Dương

Tên cuộc khởi nghĩa Thời gian Nhận xét chung
Lào Comanđam và Ong Kẹo Kéo dài trong thời gian 30 năm Phát triển mạnh mẽ
Chậu Pachay 1918 – 1922 Mang tính lẻ lẻ, tự phát
Campuchia Phong trào chống thuế, điển hình là cuộc khởi nghĩa vũ trang của nhân dân Rôlêphan 1925 – 1926 Có sự liên minh chiến đấu của cả 3 nước

Đảng Cộng sản Đông Dương ra đời đã đã tạo nên sự phát triển mới của cách mạng Đông Dương

Nhận xét:

– Ở Lào: phong trào đấu tranh phát triển mạnh nhưng mang tính tự phát, tập trung chủ yếu tại địa bàn Bắc Lào phong trào cách mạng liên hệ chặt chẽ với Việt Nam.

– Ở Campuchia: sự bùng lên của phong trào đấu tranh giành độc lập bắt đầu từ năm 1825 – 1926 cũng mang tính phân tán, tự phát.

– Ở Việt Nam: phong trào đấu tranh phát triển mạnh mẽ

+ Vào năm 1930 Đảng Cộng sản Đông Dương ra đời mở ra thời kỳ mới của cách mạng 3 nước Đông Dương.

+ Tập hợp – đoàn kết tất cả các giai cấp nằm trong lực lượng xã hội

+ Xây dựng cơ sở của Đảng Cộng sản tại nhiều khu vực

+ Đưa phong trào cách mạng phát triển theo xu hướng vô sản

>>Đọc thêm: Lịch sử văn minh Đông Nam Á

5. Cuộc đấu tranh ở Mã Lai và Miến Điện để nhằm chống thực dân Anh

*) Mã Lai

– Nguyên nhân: chính sách bóc lột và áp bức tàn bạo của thực dân Anh

– Nét chính: đầu thế kỷ XX, giai cấp tư sản thông qua tổ chức Đại hội toàn Mã Lai lãnh đạo.

– Hình thức đấu tranh cực kỳ đa dạng:

+ Đòi dùng tiếng Mã Lai trong trường học

+ Đòi tự kinh doanh, cải thiện việc làm

+ Giai cấp công nhân cùng nhau tích cực tham gia. Vào tháng 4/1930: Đảng Cộng sản được thành lập đã thúc đẩy phong trào cách mạng phát triển nhưng chưa đủ điều kiện để lãnh đạo phát triển cách mạng.

*)Miến Điện

– Đầu XX:

+ Phát triển nhiều hình thức đấu tranh như bất hợp tác, tẩy chay hàng hóa Anh, trốn đóng thuế,…

+ Phong trào đã thu hút sự tham gia của đông đảo tầng lớp nhân dân, điển hình là Ototama đã khởi xướng và lãnh đạo.

– Giai đoạn thập niên 30: Phong trào được phát triển ở phạm vi cao hơn

+ Điển hình là phong trào Tha Kin đã lôi cuốn đông đảo quần chúng tham gia đòi quyền làm chủ cho đất nước

+ Kết quả: năm 1937 Miến Điện được tách ra khỏi Ấn Độ và được hưởng quyền tự trị ở phạm vi khối liên hiệp Anh.

– Đặc điểm chung: 

+ Phong trào đấu tranh phát triển mạnh mẽ

+ Giai cấp tư sản trực tiếp đứng ra lãnh đạo

+ Đều đấu tranh bằng biện pháp hòa bình

6. Cuộc cách mạng năm 1932 ở Xiêm (Thái Lan)

– Xiêm là một nước duy nhất ở khu vực Đông Nam Á còn giữ được nền độc lập.

– Nguyên nhân: Do sự bất mãn của các tầng lớp nhân dân với nền quân chủ chuyên chế.

 Năm 1932: bùng nổ Băng Cốc dưới sự lãnh đạo của giai cấp tư sản dưới sự đứng đầu của Priđi Phanômiông

– Mục tiêu đấu tranh: đòi thực hiện cải cách kinh tế xã hội theo hướng tư sản nhưng vẫn chịu sự điều hành của nhà vua.

7. Bài tập củng cố kiến thức

 

Câu 1: Đặc điểm của tình hình chính trị tại các nước Đông Nam Á trong giai đoạn đầu thế kỷ XX là gì?

A. Chính quyền thực dân nắm giữ toàn bộ quyền điều hành

B. Toàn bộ quyền lực nhà nước đều nằm trong tay của giai cấp thống trị bản xứ

C. Giai cấp thống trị bản xứ có quyền hành tuyệt đối về vấn đề ngoại giao

D. Chính quyền thực dân chỉ khống chế về mặt quân sự

 

Câu 2: Sự chuyển biến về mặt xã hội tại các quốc gia Đông Nam Á trong thời gian đầu của thập niên XX là gì?

A. Sự phân hóa giàu – nghèo đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ

B. Phân hóa giai cấp diễn ra quyết liệt, trong đó hai giai cấp ngày càng trưởng thành là tư sản và vô sản

C. Lợi ích kinh tế giữa các giai cấp diễn ra không công bằng

D. Giai cấp công nhân trở thành lực lượng chiếm đa số trong đời sống xã hội

 

Câu 3: Phong trào độc lập dân tộc ở Indonesia giai đoạn 1920 đến 1927 được diễn ra dưới sự lãnh đạo của ai?

A. Đảng Cộng sản Indonesia

B. Liên minh xã hội chủ nghĩa

C. Đảng dân tộc

D. Liên minh chính trị Indonesia

 

Câu 4: Tổ chức “Đại hội toàn Mã Lai” là tổ chức chính trị của quốc gia nào?

A. Giai cấp nông dân Mã Lai

B. Tầng lớp tri thức cấp tiến Mã Lai

C. Giai cấp nông dân Mã Lai bản địa

D. Toàn thể dân tộc Mã Lai

 

Câu 5: Trong giai đoạn thập niên 20 – 30 của thế kỷ XX, những nước nào dưới đây chưa thành lập Đảng Cộng sản?

A. Campuchia và Lào

B. Indonesia và Việt Nam

C. Xiêm và Mã Lai

D. Philippin và Indonesia

 

Ngoài ra các bạn có thể tham khảo các dạng bài tập trắc nghiệm liên quan đến lịch sử các nước châu Á tại đây.

Các nước châu Á đã đánh dấu một bước ngoặt lịch sử cho nền lịch sử của nhân loại. Mong rằng qua những thông tin mà Học Thông Minh cung cấp, các bạn đã có cái nhìn trực quan nhất về nền văn minh thời này. Bên cạnh đó, bạn đừng bỏ lỡ bất cứ nội dung kiến thức quan trọng nào về các môn học qua các dạng luyện thi trắc nghiệm online mà chúng mình cung cấp nhé.