Nhật Bản là một trong những quốc gia có nền văn hóa – khoa học – công nghệ tiên tiến hàng đầu thế giới. Tuy nhiên tiến trình lịch sử hình thành và phát triển văn hóa sự kiện của quốc gia này vẫn còn nhiều sự thật thú vị. Để nắm rõ hơn về nội dung kiến thức có liên quan đến lịch sử Nhật Bản lớp 11, các bạn hãy cùng Học Thông Minh tìm hiểu chi tiết về lịch sử của đất nước được mệnh danh là “quân phiệt, hiếu chiến” các bạn nhé.

Tìm hiểu về lịch sử Nhật Bản
Tìm hiểu về lịch sử Nhật Bản

1. Nhật Bản từ nửa đầu thế kỷ XIX đến trước năm 1868 

 

1.1.Chính trị

Đến giữa thế kỉ XIX, Nhật Bản vẫn là quốc gia phong kiến, nhà vua lấy hiệu là Thiên hoàng, có vị tối cao nhưng quyền hành chủ yếu thuộc về Tướng quân.

Giữa lúc mâu thuẫn giai cấp trong các nước này ngày càng gay gắt, chế độ Mạc Phủ khủng hoảng nghiêm trọng thì các nước tư bản phương Tây, đứng đầu là Mỹ dùng áp lực quân sự để đòi Nhật Bản phải “mở cửa”.

 

1.2 Lịch sử kinh tế Nhật bản

  • Nông nghiệp vẫn dựa theo quan hệ sản xuất phong kiến lạc hậu. Địa chủ bóc lột nhân dân lao động rất nặng nề, tình trạng mất mùa đói kém diễn ra liên tục.
  • Công nghiệp: Ở các nước thành thị, hải cảng, kinh tế hàng hóa ngày càng phát triển, kéo theo công trường thủ công xuất hiện ngày càng nhiều.
  • Những mầm mống kinh tế tư sản chủ nghĩa phát triển ngày càng nhanh chóng.

1.3 Xã hội

  • Tầng lớp tư sản thương nghiệp ra đời từ lâu, tầng lớp tư sản công nghiệp hình thành và ngày càng trở nên giàu có.
  • Các nhà thương chỉ có quyền lực về kinh tế chứ không có quyền lực về chính trị.
  • Giai cấp tư sản vẫn còn yếu, không có đủ sức để xóa bỏ chế độ phong kiến, nông dân chính là đối tượng bóc lột chủ yếu của giai cấp phong kiến, còn thị dân là giai cấp yếu thế nhất trong xã hội vì bị phong kiến, các nhà buôn, và bọn cho vay lãi bóc lột.
Hình ảnh về cuộc chiến tranh Nhật Bản
Hình ảnh về cuộc chiến tranh Nhật Bản

2. Cuộc duy tân Minh Trị

Đôi nét về Thiên Hoàng Minh Trị: “Thiên Hoàng Minh Trị (3/11/1852 – 30/7/1912) là vị Thiên hoàng thứ 122 của Nhật Bản. Ngài được xem là một minh quân có sức ảnh hưởng lớn đối với nước Nhật, đã đưa nước này trở thành một quốc gia hiện đại, thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa của các nước đế quốc phương Tây tại thời kỳ chủ nghĩa thực dân đang phát triển mạnh.”

2.1 Mục tiêu và nguyên nhân tiến hành cải cách

  • Những hiệp ước bất bình mà Mạc phủ ký kết với nước ngoài đã gây nên sự phản ứng dữ dội đối với các tầng lớp xã hội.
  • Phong trào đấu tranh chống Sô Gun nổ ra sôi nổi vào những năm 60 của thế kỷ XX đã khiến chế độ Mạc phủ bị sụp đổ.
  • Tháng 1/1868 Sô-gun bị lật đổ. Thiên hoàng Minh Trị trở lại nắm giữ quyền lực và thực hiện hàng loạt cải cách. 

2.2 Nội dung thực hiện

Tháng 1/1868, sau khi lên ngôi thì Thiên hoàng Minh Trị đã ban hành hàng loạt cải cách tiến bộ nhằm đưa nước Nhật thoát khỏi tình trạng lạc hậu, phong kiến.

Về chính trị:

  • Nhật hoàng tuyên bố tiêu diệt chế độ Mạc phủ, lập lại chính phủ mới, thực hiện bình đẳng ban bố quyền tự do.
  • Hiến pháp được ban hành vào 1889
  • Lịch sử phát triển kinh tế Nhật Bản
  • Thống nhất thị trường, thống nhất tiền tệ, xóa bỏ sự độc quyền ruộng đất của giai cấp phong kiến.
  • Kích thích phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn.
  • Xây dựng cơ sở hạ tầng, đường xá, cầu cống, giao thông liên lạc.

Về quân sự:

  • Tập huấn quân sự theo kiểu phương Tây.
  • Thay thế chế độ trưng binh bằng chế độ nghĩa vụ quân sự.
  • Tập trung đóng tàu chiến, sản xuất kho vũ khí đạn dược.

Về giáo dục:

  • Thực hiện chủ trương giáo dục bắt buộc.
  • Mục tiêu trong chương trình giảng dạy là ứng dụng thành tựu của khoa học – kỹ thuật.
  • Cử những học sinh ưu tú đi du học ở phương Tây.

Tính chất – ý nghĩa:

  • Cải cách Minh Trị mang nét đặc trưng của một cuộc cách mạng tư sản.
  • Nhật thoát khỏi số phận bị các nước đế quốc phương Tây xâm chiếm.
  • Là cơ sở quan trọng để phát triển tư bản chủ nghĩa ở Nhật Bản  

>> Đọc thêm: Tình hình các nước châu Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới

Cuộc chiến tranh Duy Tân
Cuộc chiến tranh Duy Tân

3. Nhật Bản chuyển qua giai đoạn đế quốc chủ nghĩa

Trong 30 năm cuối thế kỷ XIX (sau chiến tranh Trung – Nhật 1894 – 1895), kinh tế Nhật Bản phát triển mạnh mẽ.

Các công ty độc quyền hàng đầu như Mít – xưi, Mit-su-bi-si chi phối đời sống kinh tế chính thức ra đời sau khi nước này tập trung phát triển công nghiệp, thương nghiệp với ngân hành.

Đầu thế kỷ XX, lịch sử Nhật Bản tạo nên bước ngoặt lớn khi nước này thực thi chính sách xâm lược và bành trướng:

  • Năm 1874 Nhật mở cuộc chiến tranh xâm lược Đài Loan.
  • Năm 1894 – 1895 Nhật gây chiến với Trung Quốc để tranh giành Triều Tiên, uy hiếp Bắc Kinh, chiếm cửa biển Lữ Thuận khiến nhà Thanh phải nhường Đài Loan và Liêu Đông cho Nhật.
  • Năm 1904 – 1905, Nhật thành công xâm chiếm cửa biển Lữ Thuận, đảo Xa-kha-lin từ Nga, thừa nhận nước này chiếm đóng Triều Tiên.
  • Năm 1914, Nhật dùng vũ lực mở rộng sự ảnh hưởng ở Trung Quốc và thành công lấn chiếm Sơn Đông. Nhật chính thức trở thành quốc gia hình mạnh nhất châu Á.
  • Chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ cũng chính là thời điểm mà quần chúng nhân dân bần cùng nhất.
  • Cách gọi đúng nhất cho chủ nghĩa đế quốc Nhật là “Chủ nghĩa đế quốc phong kiến quân phiệt, hiếu chiến”.

>> Đọc thêm: Chiến thuật làm bài trắc nghiệm môn Sử

Nhật Bản chuyển qua giai đoạn đế quốc chủ nghĩa
Nhật Bản chuyển qua giai đoạn đế quốc chủ nghĩa

4. Bài tập ôn luyện kiến thức lịch sử Nhật Bản

 

Câu 1: Đến giữa thế kỷ XIX, quyền hành thực tế ở Nhật Bản do ai quyết định?

A. Tư sản

B. Thiên hoàng

C. Thủ tướng

D. Tướng quân

 

Câu 2: Để thoát khỏi thời kỳ khủng hoảng toàn diện vào giữa thế kỷ XIX, Nhật Bản đã thực hiện điều gì?

A. Tiếp tục duy trì chế độ phong kiến

B. Thực hiện cải cách tiến bộ

C. Thiết lập chế độ Mạc phủ mới

D. Nhờ sự trợ giúp của các nước tư bản phương Tây

 

Câu 3: Đến giữa thế kỷ XIX, Nhật Bản là quốc gia?

A. Tư bản chủ nghĩa

B. Phong kiến quân phiệt

C. Công nghiệp phát triển

D. Phong kiến trì trệ, bảo thủ

 

Câu 4: Quốc gia đầu tiên nào dùng áp lực quân sự bắt buộc Nhật Bản phải mở cửa?

A. Anh

B. Mỹ

C. Đức

D. Pháp

 

Câu 5: Ý nào không phản ánh chính xác đặc điểm của nền kinh tế Nhật bản từ đầu thế kỷ XIX đến năm 1868?

A. Nền nông nghiệp có đặc trưng là sản xuất phong kiến lạc hậu

B. Công nghiệp được sản xuất theo dây chuyền chuyên môn hóa

C. Xuất hiện ngày càng nhiều công trường thủ công

D. Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ngày càng phát triển nhanh chóng

 

Để củng cố thêm nội dung kiến thức liên quan đến lịch sử Nhật Bản lớp 11, các bạn có thể tham khảo các dạng bài tập tại đây.

Vừa rồi Học Thông Minh đã tổng hợp cho các bạn toàn bộ những cột mốc đáng nhớ của lịch sử Nhật bản. Những phần nội dung này nằm trong chương trình kiến thức lớp 11, do đó để đạt được điểm số cao nhất ở bộ môn này thì bắt buộc các bạn phải ghi nhớ nhật kỹ. Bên cạnh đó đừng bỏ lỡ bất cứ bài tập luyện thi trắc nghiệm online nào để chinh mục điểm số cao nhất ở mọi môn học nhé.